สำหรับผู้ที่เคยติดเชื้อไรวัสโควิด-19 และรักษาจนเชื้อหายหมดแล้ว อาจมีคำถามที่เกิดขึ้นในใจว่า หลังติดโควิด ฉีดวัคซีนได้ไหม ในบทความนี้ โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ จะมาไขข้อสงสัย ติดโควิดฉีดวัคซีนได้ไหม ร่างกายมีภูมิค้นกันมากแค่ไหน จำเป็นต้องฉีดเข็ม 3 ไหม รวมถึงตอบคำถามที่ว่าหลังติดโควิดฉีดวัคซีนได้เมื่อไหร่
สารบัญบทความ
ถึงแม้การติดเชื้อโควิด-19 จะทำให้ร่างกายของเรามีภูมิต้านทาน แต่ภูมิต้านทานที่ได้มาจากหลังติดเชื้อไรวัสโคโรน่านี้จะลดลงเรื่อยๆ หลังเวลาผ่านไปประมาณ 3-6 เดือน หลังติดโควิด จึงควรฉีดวัคซีน เพื่อกระตุ้นภูมิต้านทานในร่างกายให้สูงขึ้น
จากงานวิจัยพบว่าผู้ที่เคยติดเชื้อโควิด-19 มาก่อน หลังฉีดวัคซันเข็มกระตุ้นหรือวัคซีนเข็ม 3 จะมีภูมิต้านทานสูงกว่าผู้ที่ไม่เคยติดเชื้อโควิด-19 มาก่อน
นอกจากนี้ จากการที่มีเชื้อโควิดสายพันธุ์ใหม่เกิดขึ้นมาเรื่อยๆ ภูมิต้านทานโควิด-19 จากสายพันธุ์ก่อนหน้าอาจป้องกันการติดเชื้อไวรัสสายพันธุ์ใหม่ได้ไม่ดีนัก จึงควรที่จะฉีดวัคซีนหลังติดโควิด เพื่อเสริมภูมิต้านทานในร่างกาย ป้องกันไม่ให้ติดเชื้อโควิด-19 หรือลดความรุนแรงของอาการโควิดรอบใหม่ในกรณีที่ได้รับเชื้อ
หลังจากทราบแล้วว่าหลังติดโควิด ควรฉีดวัคซีน คำถามถัดไปที่หลายคนอาจจะสงสัยขึ้นมาคือ ติดกี่โควิดกี่เดือนฉีดวัคซีนได้ ผู้ที่เคยติดโควิด ฉีดวัคซีนได้ตามแนวทางเดียวกันกับผู้ที่ไม่เคยได้รับเชื้อมาก่อน ตามมาตรการการฉีดวัคซีนโควิด-19 ของกระทรวงสาธารณสุข ที่ระบุไว้เมื่อวันที่ 21 มีนาคม 2565
สำหรับผู้ที่เคยติดโควิดแล้ว แต่ไม่เคยได้รับวัคซีนโควิด-19 แม้แต่เข็มเข็มเดียว ควรเริ่มฉีดวัคซีนเข็มแรกหลังหายจากโรคโควิด-19 ประมาณ 1-3 เดือน
ในกรณีที่ฉีดวัคซีนแล้ว 1 เข็ม แต่ติดเชื้อไวรัสโควิด-19 ก่อนที่จะได้เข้ารับการฉีดวัคซีนเข็ม 2 ควรไปฉีดวัคซีนเข็ม 2 หลังหายป่วยราว 1-3 เดือน
สำหรับผู้ที่ฉีดโควิด-19 ครบ 2 เข็มแล้ว จึงติดเชื้อไวรัสโควิด-19 กระทรวงสาธารณสุขแนะนำให้ฉีดวัคซีนเข็ม 3 หลังจากไม่มีเชื้อในร่างกายแล้ว 3 เดือนขึ้นไป เพื่อกระตุ้นภูมิค้มกันในร่างกาย
ทั้งนี้ สำหรับคำถามเป็นโควิดแล้วฉีดวัคซีนได้ไหม? หากยังติดโควิดอยู่ในช่วงระยะกักตัว 14 วัน ไม่แนะนำให้เข้ารับการฉีดวัคซีน ควรรอให้ทำ Home Isolation เสร็จ และมั่นใจว่าร่างกายหายจากโควิด และสำหรับผู้ที่อยู่ในกลุ่มสัมผัสผู้ปป่วยสูง ต้องกักตัวอยู่บ้านสังเหตอาการ ควรกักตัวให้มั่นใจก่อนว่าไม่มีเชื้อจึงจะเข้ารับการฉีดวัคซีน
ทางราชวิทยาลัยกุมารแพทย์แห่งประเทศไทยและสมาคมกุมารแพทย์แห่งประเทศไทยชี้แนะแนวทางสำหรับเด็กและวัยรุ่นที่อายุไม่เกิน 18 ปี ไว้ดังนี้
สำหรับเด็กที่ไม่เคยได้รับการฉีดวัคซีนโควิด-19 มาก่อน แต่เคยติดเชื้อโควิดทั้งแบบแสดงอาการและไม่แสดงอาการ ควรฉีดวัคซีนชนิด mRNA เป็นจำนวน 2 โดย ระยะเวลาห่างกัน 8-12 สัปดาห์ นับจากวันที่พบเชื้อ
สำหรับเด็กที่ฉีดวัคซีนแล้ว 1 เข็ม ให้ฉีดวัคซีนชนิด mRNA เป็นเข็ม 2 โดยฉีดหลังจากวันที่พบว่ามีอาการป่วยโควิดแล้ว 12 สัปดาห์ หากไม่มีอาการ ให้ฉีดหลังพบว่าติดเชื้อ 12 สัปดาห์
ในกรณีที่เด็กฉีดโควิด-19 ครบ 2 เข็มแล้ว และติดเชื้อโควิด-19 แนะนำให้ไฟเซอร์ดเป็นฉีดวัคซีนเข็ม 3 หลังจากฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 เป็นระยะเวลา 4-6 เดือน
การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น สามารถช่วยป้องกันการติดเชื้อซ้ำได้ โดยทั่วไปแล้ว หลังติดโควิดรอบแรกแล้วเมื่อผ่านไปเป็นเวลาประมาณ 3-6 เดือน ภูมิคุ้มกันในร่างกายจะลดลงอย่างรวดเร็ว ทำให้มีโอกาสติดโควิดรอบ 2 ได้แม้เชื้อในครั้งแรกจะหายแล้ว นอกไปจากนี้ การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น หรือวัคซีนเข็ม 3 ยังสามารถป้องการติดเชื้อของไวรัสโควิดสายพันธุ์ใหม่ๆ ได้อีกด้วย
จากงานวิจัยพบว่า ในโควิดสายพันธุ์โอมิครอน พบการติดเชื้อซ้ำถึง 10-20% ภายใน 1-2 เดือนหลังหายจากเชื้อที่ได้รับในการติดโควิด- 19 ในครั้งที่หนึ่ง เพราะฉะนั้น หลังติดโควิด ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นจะทำให้ร่างกายมีภูมิต้านทาน ทั้งยังลดความรุนแรงของโรคเมื่อมีอาการ ลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อโควิด-19 ไปยังคนรอบตัว และลดโอกาสเป็นลองโควิด
หลังจากติดโควิด ร่างกายจะมีภูมิคุ้นกันเบื้องต้นตามธรรมชาติอยู่แล้ว อย่างไรก็ตาม ภูมิดังกล่าวจะลดลงเรื่อยๆ หลังเวลาผ่านไป จึงควรฉีดวัคซีนเข้มกระตุ้น (เข็ม3) โดยแนะนำให้ฉีดวัคซีนกลุ่ม mRNA เพราะทำให้ร่างกายมีภูมิตานทานสูง ในปัจจุบันวัคซีน mRNA มี 2 ยี่ห้อ คือ วัคซีนไฟเซอร์ และวัคซีนโมเดอร์นา
ปัจจุบันในประเทศไทยมีการนำเข้าและฉีดวัคซีนหลายชนิด ทั้งวัคซีนไวรัสเชื้อตาย เช่น ซิโนแวค ซิโรฟาร์ม วัคซีนที่ใช้ไวรัสเป็นพาหะ เช่น แอสตร้าเซนเนก้า และวัคซีน mRNA เช่น ไฟเซอร์ โมเดอร์นา
ซึ่งทำให้หลายคนได้รับวัคซีนต่างชนิดกันในแต่ละเข็ม จนเกิดเป็นความกังวลว่าฉีดวัคซีนหลายชนิดปนกัน จะส่งผลอันตรายต่อร่างกายไหม จากการศึกษายังไม่พบว่า การฉีดวัคซีนต่างชนิดกันในแต่ละเข็มเป็นอันตราย
ถ้าเป็นโควิดแล้วฉีดวัคซีน เป็นอันตรายไหม? หากติดเชื้อแต่ไม่มีอาการ ไม่ทราบว่าเป็น แล้วไปเข้ารับการฉีดวัคซีน ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย อย่างไรก็ดี หากพบว่าตัวเองอยูในกลุ่มเสี่ยง อยู่ในวงสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ที่ติดเชื้อโควิด-19 ควรกักตัวให้มั่นใจก่อนว่าไม่มีเชื้อโควิด-19 จริงก่อนเข้ารับการฉีดวัคซีน เพราะอาจเป็นการกระจายความเสี่ยงต่อผู้อื่นได้ ณ จุดฉีดวัคซีนได้
แนวทางป้องกันไม่ให้ติดโควิดซ้ำรอบ 2 กระทรวงสาธารณะสุขแนะนำให้ปฏิบัติตามแนวทางเดียวกับการป้องกันตัวจากโรคโควิด-19 ดังนี้
หลังติดโควิด ฉีดวัคซีนได้ไหม? หลังติดโควิดเมื่อเวลาผ่านไป 3-6 เดือน ภูมิคุ้มกันในร่างกายจะลดต่ำลง ทำให้มีโอกาสเสี่ยงติดเชื้อโควิด-19 อีกครั้ง จึงควรฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น หรือเข็ม 3 หลังหายจากการติดเชื้อในครั้งแรกราว 3 เดือน การฉีดวัคซีนหลังติดโควิดยังช่วยป้องกันการติดเชื้อโควิดซ้ำจากโควิดสายพันธุ์ใหม่ เช่น เชื้อโอมิครอน สายพันธุ์ย่อย BA.2 ได้อีกด้วย
หากผู้ป่วยมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนหลังติดโควิด มีข้อสงสัยเรื่องระยะห่างในการฉีดวัคซีนหลังติดเชื้อไวรัสโควิด-19 สนใจโปรแกรมตรวจสุขภาพหลังเป็นโควิด หรือโปรแกรมรับวิตามินหลังติดโควิด สามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมกับทีมแพทย์โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ได้ที่ Line @samitivejchinatown หรือเบอร์ 02-118-7893 ได้ตลอด 24 ชั่วโมง
วิจัยอ้างอิง
Australian Government Department of Health and Aged Care. (2022, July 8). Vaccination after COVID-19 infection. Australian Government Department of Health and Aged Care. Retrieved August 16, 2022, from https://www.health.gov.au/initiatives-and-progr%C3%84ms/covid-19-vaccines/getting-your-v%C3%A5c%C3%A7%C3%AEnat%C3%AEon/vaccination-after-covid-19-infection
Lewis, N., Chambers, L. C., Chu, H. T., Fortnam, T., De Vito, R., Gargano, L. M., Chan, P. A., McDonald, J., & Hogan, J. W. (2022). Effectiveness associated with vaccination after COVID-19 recovery in preventing reinfection. JAMA Network Open, 5(7). https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2022.23917
Mayo Foundation for Medical Education and Research. (n.d.). Should I get a COVID-19 vaccine if I've already had covid-19? Mayo Clinic. Retrieved August 16, 2022, from https://www.mayoclinic.org/coronavirus-covid-19/vaccine-if-already-had-covid
