โรคข้อเข่าเสื่อมเป็นโรคที่พบได้เป็นปกติในผู้สูงอายุ เพราะเป็นโรคที่เกิดขึ้นจากการเสื่อมสภาพของร่างกายตามการใช้งานและอายุขัย ซึ่งการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า เป็นทางเลือกการรักษาอย่างหนึ่งที่ได้รับความนิยม เพราะเป็นการรักษาที่ทำได้ง่าย และสามารถยืดเวลาการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมออกไปได้
ในบทความนี้จึงจะพูดถึงเรื่องเกี่ยวกับการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ว่าวิธีการรักษาแบบนี้เหมาะกับใคร ให้ผลอย่างไร น้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ใช้ฉีดเข้าไปคืออะไร ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าราคาเท่าไหร่ ควรรักษาที่ไหนดี และมีข้อดีข้อเสียอย่างไรบ้าง
สารบัญบทความ
โรคข้อเข่าเสื่อม เป็นอาการที่มักพบในวัยสูงอายุ หรือบุคคลที่มีปัญหาเกี่ยวกับข้อเข่า มักจะได้ยินเสียงตรงข้อเข่าของคุณ เมื่อทำการขยับตัวหรือการเดินหัวเข่ามีเสียงทุกครั้งที่คุณมักจะขยับ หรือบางครั้งเกิดอาการปวดจนทำให้คุณรู้สึกทนไม่ไหว
ในสมัยก่อนบุคคลสูงอายุมักจะเจอปัญหาแบบนี้เสมอ แต่ด้วยการแพทย์ในสมัยก่อนนั้นยังไม่ได้มีการพัฒนาเหมือนในปัจจุบันทำให้การรักษาเป็นไปได้ยาก แต่ด้วยที่การแพทย์ในปัจจุบันนั้นได้มีการพัฒนาไปไกลแล้ว ทำให้มีนวัตกรรมที่เรียกว่าการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า เพื่อช่วยรักษาอาการข้อเข่าเสื่อม
โดยวิธีการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นวิธีการรักษาและบรรเทาอาการของโรคข้อเข่าเสื่อม ดังนั้นก่อนจะรู้จักกับการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ควรทำความเข้าใจโรคข้อเข่าเสื่อมเสียก่อน
โรคข้อเข่าเสื่อม เป็นโรคที่เกิดจากการใช้ข้อเข่าต่อเนื่องอย่างยาวนาน จนทำให้กระดูกอ่อนที่บริเวณข้อเข่าค่อยๆสึกกร่อนไป น้ำเลี้ยงในข้อเข่าก็เสื่อมสภาพลงจนไม่สามารถลดการเสียดสีและลดการกระแทกได้ตามปกติ
เมื่อข้อต่อเสื่อมสภาพลงทำให้ผิวระหว่างข้อต่อไม่เรียบ เมื่อขยับข้อเข่ากระดูกจะเสียดสีกันจนทำให้เกิดการระคายเคือง ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกเจ็บข้อเข่า ข้อตึง ฝืด ขยับข้อเข่าได้ยาก ลงน้ำหนักที่เข่าไม่ได้ บางครั้งอาการระคายเคืองทำให้เกิดอาการของโรคข้ออักเสบจนข้อเข่าบวมร้อนอีกด้วย
โรคข้อเข่าเสื่อมนี้มักพบในผู้สูงอายุเป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากข้อเข่าผ่านการใช้งานมามากจนเสื่อมสภาพไปตามอายุขัย ทั้งนี้ โรคข้อเข่าเสื่อมสามารถพบได้ในผู้ที่อายุยังไม่มากเช่นกัน ส่วนใหญ่จะพบในนักกีฬาที่เล่นกีฬาซึ่งจำเป็นต้องใช้งานเข่าอย่างหนัก หรือในผู้ที่เคยได้รับบาดเจ็บบริเวณข้อเข่ามาก่อนแต่ด้วยความที่ในสมัยก่อนนั้นยังไม่มีวิธีการรักษา การรักษาเบื้องต้นจะเป็นการทานยาแก้ปวดเข่าแทน
การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมในผู้สูงอายุมีหลายวิธี มีตั้งแต่วิธีพื้นฐานอย่างการควบคุมน้ำหนัก ออกกำลังกายเพิ่มกล้ามเนื้อเพื่อลดภาระให้กับข้อเข่า ไปจนถึงการผ่าตัดรักษาข้อเข่าเสื่อม
ซึ่งวิธีการหนึ่งที่เป็นทางเลือกสำหรับผู้ที่ควบคุมน้ำหนักหรือออกกำลังกายไม่ได้ผล และยังไม่ถึงขั้นที่ต้องผ่าตัด ก็คือ “การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า” นั่นเอง
ย้อนไปในช่วงที่ข้อเข่ายังปกติดี ในข้อเข่าของคนเราจะมีน้ำเลี้ยงในข้อเข่าอยู่แล้ว น้ำเลี้ยงเหล่านี้จะทำหน้าที่หล่อลื่นและสร้างความยืดหยุ่นให้กับข้อเข่า โดยส่วนประกอบหลักของน้ำเลี้ยงข้อเข่าคือ “Hyaluronic Acid”
Hyaluronic Acid ถูกสร้างขึ้นโดยเยื่อหุ้มข้อในร่างกาย มีลักษณะข้น หนืด ทำให้ข้อเข่าลื่น และลดแรงกระแทกระหว่างกระดูกได้ดี
แต่เมื่อข้อเข่าเสื่อมสภาพลง ร่างกายสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่าน้อยลง ประสิทธิภาพต่ำลง ทำให้น้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่สามารถหล่อลื่นข้อเข่าได้อีกต่อไป จนทำให้ผู้ป่วยรู้สึกเจ็บ ข้อฝืดตึง เกิดเป็นอาการของโรคข้อเข่าเสื่อมนั่นเอง
ดังนั้น วิธีรักษาอาการเจ็บปวด ข้อติดฝืดจากโรคข้อเข่าเสื่อม จึงเป็นการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่น และเพิ่มประสิทธิภาพให้กับข้อเข่านั่นเอง
โดยน้ำเลี้ยงข้อเข่า หรือน้ำไขข้อเทียม คือสารสังเคราะห์ที่สร้างขึ้นเพื่อเลียนแบบน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ร่างกายสร้าง ส่วนประกอบส่วนใหญ่คือ Hyaluronic Acid ทำให้มีลักษณะหนืดข้นเหมือนกับน้ำเลี้ยงข้อเข่าจริงๆ ทั้งยังมีสารที่ช่วยกระตุ้นให้เยื่อหุ้มข้อกลับมาสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ตามปกติอีกด้วย
การรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเพื่อทำการรักษาอาการโรคข้ออักเสบหรือข้อเข่าเสื่อมนั้น มีข้อดีหลักเลยคือการช่วยให้ผู้สูงอายุนั้นสามารถเดินได้สะดวกและสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ แต่พบดีของการฉีดรักษาเข่าเข้านั้นยังไม่ได้มีแค่เท่านี้แต่ยังมี ข้อดีต่าง ๆ อีกมากมายเช่า
สำหรับใครที่ต้องการที่จะเข้าทำการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยวิธีการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่านั้นจะต้องทำการเตรียมตัวโดยการหยุดทานยาหรือใช้ยาอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับการรักษาข้อเข่า ถ้าเป็นไปได้ควรหลีกเลี่ยงการเข้ารับการรักษาประเภทอื่น ๆ ด้วย ผู้ป่วยที่จะเข้ารับการรักษาควรที่จะดื่มน้ำในปริมาณที่มาก ๆ และพักผ่อนให้เพียงพอ เพื่อเตรียมตัวเข้ารับการรักษา
วิธีการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจะแบ่งออกตามชนิดของน้ำไขข้อเทียม
ถ้าเป็นการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดกลางและขนาดเล็ก จะฉีด 3 - 5 เข็ม จำนวนเข็มที่ต้องฉีดแพทย์จะเป็นผู้พิจารณา โดยขึ้นกับอาการและระยะของโรค แพทย์จะให้ฉีดสัปดาห์ละ 1 - 2 เข็ม ติดต่อกันจนกว่าจะครบจำนวนเข็มที่แพทย์กำหนด
1 - 2 เข็มแรกจะทำให้อาการปวด บวม อักเสบดีขึ้น และผู้ป่วยจะเริ่มใช้งานข้อเข่าได้ดีขึ้นในเข็มที่ 3 เป็นต้นไป และอาการจะดีขึ้นเรื่อยๆ
ถ้าฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดใหญ่ แพทย์จะฉีดเพียง 1 เข็ม ทำให้ไม่ต้องเข้าพบแพทย์หลายครั้ง น้ำไขข้อเทียมที่ฉีดเข้าไปจะช่วยลดการอักเสบ และทำให้ข้อเข่าทำงานได้ดีขึ้นได้ในเข็มเดียว
หากข้อเข่าบวมจากการอักเสบมาก่อนการรักษา แพทย์จะเจาะเอาน้ำในเข่าที่เกิดจากการอักเสบออกก่อน จึงค่อยฉีดน้ำไขข้อเทียมเข้าไปแทนที่
หลังการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ผู้เข้ารับการรักษาสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ เพียงแต่ต้องเลี่ยงการใช้งานข้อเข่าที่มากเกินไป เช่น การเดินมากๆ การวิ่ง หรือยกของหนัก แพทย์จะแนะนำให้พักการใช้ข้อเข่าประมาณ 2 - 3 วัน หลังจากนั้นจึงสามารถใช้งานข้อเข่าได้มากขึ้น
แม้จะพ้นช่วง 2 - 3 วันไปแล้ว ผู้เข้ารับการรักษายังคงต้องระมัดระวังการใช้ข้อเข่าอยู่ เพราะหากใช้งานข้อเข่ามากไป การรักษาจะได้ผลไม่ดีเท่าที่ควรเป็นในระยะยาว หากอาการหนักขึ้นการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าในครั้งถัดไปอาจจะไม่ได้ผล ทำให้ต้องรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม
หากมีอาการบวมแดงหรืออาการปวด หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ให้ประคบเย็นที่ข้อเข่า สามารถบรรเทาอาการปวดและทำให้หายไวขึ้น หรือถ้าปล่อยไว้ก็สามารถหายไปเองได้เช่นกัน
ผลลัพธ์หลังการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า จะมีผลอยู่ได้ตั้งแต่ 3 เดือนไปจนถึง 1 ปี ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการใช้ข้อเข่า ความรุนแรงของโรค และการตอบสนองของร่างกายต่อการรักษา
แม้อาการของโรคข้อเข่าเสื่อมจะดีขึ้นแล้วจากการรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า แต่ผู้ป่วยยังคงต้องดูแลตัวเอง และรักษาร่วมกับการรักษาวิธีการอื่นด้วย อย่างการออกกำลังกายเพิ่มกล้ามเนื้อ การลดน้ำหนัก หรือการทำกายภาพบำบัด
เพราะการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ได้ทำให้ข้อเข่าที่เสื่อมอยู่แล้ว เสื่อมน้อยลงแต่อย่างใด การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจะไปบรรเทาอาการของโรค ทำให้อาการของโรคดีขึ้นและสามารถใช้เข่าได้มากขึ้นเท่านั้น
ดังนั้นหากยังมีพฤติกรรมการใช้ข้อเข่าแบบเดิม ผ่านไปไม่นานเมื่อน้ำไขข้อเทียมหมดฤทธิ์ อาการของโรคข้อเข่าเสื่อมก็จะกลับมาอย่างเดิม การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมจึงต้องทำร่วมกันหลายวิธี เพื่อให้ข้อเข่ายังคงใช้งานได้ ลดการอักเสบ และยืดเวลาที่ต้องผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมออกไป
ในผู้ป่วยบางราย ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไปแล้วไม่เห็นผล ดีขึ้นเพียงเล็กน้อย หรือไม่ดีขึ้นเลย แพทย์จะพิจารณาให้หยุดฉีด เพราะการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าและการเจาะน้ำในข้อเข่าออกนั้นเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ถ้าทำแล้วไม่ได้ผลก็จะทำให้เสี่ยงติดเชื้อที่ข้อเข่าโดยไม่ได้ประโยชน์อะไร
ในการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมโดยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่านั้น ไม่ได้สามารถฉีดได้ทุกคน เพราะบ้างครั้งมีข้อเสียการฉีดน้ำหล่อลื่นหัวเข่า โดยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่ามีข้อจำกัด ดังนี้
ผู้ที่ติดเชื้อในข้อเข่ามาก่อน หรือมีโรคติดเชื้อที่ผิวหนังบริเวณเข่า ไม่สามารถรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ เพราะมีความเสี่ยงที่จะทำให้ข้อเข่าติดเชื้อได้มาก หากข้อเข่าติดเชื้อจะทำให้อาการโรคข้อเข่าเสื่อมรุนแรงขึ้น
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่ามีผลข้างเคียงเช่นกัน อย่างอาการปวดบวมแดงที่สามารถหายเองได้ แต่ถ้ารู้สึกว่าเจ็บมาก ปวดมากต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน ประคบเย็นไม่ดีขึ้น ให้รีบมาพบแพทย์ นอกจากนี้การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่ายังทำให้มีโอกาสติดเชื้อในข้อเข่าได้ แต่ก็สามารถพบได้น้อย
ข้อแตกต่างระหว่างการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบ Hyaluronic Acid กับแบบใช้ยาสเตียรอยด์ มีความแตกต่างกันที่สารที่ฉีดเข้าไป และผลการรักษาที่คาดหวัง
ในการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า สารที่ฉีดเข้าไปคือ Hyaluronic Acid สังเคราะห์ ที่เป็นส่วนประกอบหลักของน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ร่างกายสร้าง และส่วนประกอบอื่นๆที่เป็นสารตั้งต้นในการสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่า โดยสารที่ฉีดเข้าไปจะเรียกกันว่าน้ำเลี้ยงไขข้อเทียม
ดังนั้นการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจะเน้นรักษาโดยการเพิ่มสารหล่อลื่นและช่วยรับแรงกระแทกให้เข่า พร้อมทั้งกระตุ้นให้เกิดการผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าจริงในเยื่อหุ้มข้อ
ยาสเตียรอยด์ถือเป็นยาต้านการอักเสบที่ออกฤทธิ์ได้ผลดีมาก ช่วยลดอาการปวดได้อย่างรวดเร็ว แต่อาจมีผลข้างเคียงทำให้กระดูกอ่อนโดนทำลายมากขึ้นได้ โดยยาสเตียรอยด์มีประโยชน์ดังนี้
การฉีดสเตียรอยด์เข้าข้อเข่าควรฉีดในผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมระยะปานกลางถึงระยะรุนแรง โดย 1 เข็ม ฉีดสำหรับ 2 เข่า ซึ่งผลการรักษาจะอยู่ได้นาน 6 เดือน (ขึ้นอยู่กับความเสื่อมของแต่ละคน)
หมายเหตุ แพทย์จะเป็นผู้พิจารณาวิธีการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายตามลักษณะอาการที่เกิด
ค่าใช้จ่ายในการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ที่โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ โดยราคาจะคิดเป็นราคาต่อเข็มและจะแบ่งราคาออกตามประเภทของการรักษา ดังนี้
ราคาดังกล่าวจะรวมค่าแพทย์ ค่าบริการ และเครื่องมือต่างๆแล้ว
หมายเหตุ แพทย์จะเป็นผู้พิจารณาวิธีการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายตามลักษณะอาการที่เกิด
ก่อนเลือกว่าจะฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ไหนดีนั้น ควรพิจารณาถึงความสะอาดก่อนเป็นอันดับแรก เนื่องจากการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่ามีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อ หากสิ่งแวดล้อมในโรงพยาบาลไม่สะอาดมากพอ หรือถ้ามีเครื่องมือไม่พร้อม จะทำให้เสี่ยงติดเชื้อได้มาก
นอกจากนี้ยังต้องพิจารณาเลือกโรงพยาบาลที่ใส่ใจกับการรักษาคนไข้ และมีข้อแนะนำในการรักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยวิธีอื่นๆควบคู่กันไปด้วย เพราะการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ไม่สามารถรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมให้หายอย่างถาวรได้ เมื่ออาการของโรคข้อเข่าเสื่อมแย่ลง คนไข้สามารถกลับไปพบแพทย์ที่เดิมเพื่อรับการรักษาอย่างต่อเนื่องได้
ที่ศูนย์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ เรารักษาคนไข้โดยทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านข้อเข่าโดยเฉพาะ เราใส่ใจรักษาคนไข้ทุกรายเหมือนเป็นเพื่อนบ้าน มีสิ่งแวดล้อมที่สะอาด เครื่องมือได้มาตรฐานทางการแพทย์ เพื่อให้คนไข้ได้รับการบริการที่ดี และสบายใจที่จะกลับมาปรึกษากับเราอีก
ในการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมหรือโรคข้ออักเสบไม่ได้มีแค่วิธีการรักษา โดยการฉีดน้ำเสี้ยงข้อเข่าเท่านั้นแต่ยังมีวิธีการรักษาอีกมากมาย ยกตัวอย่างเช่น การรับประทานยาแก้ปวดข้อเข่า , การผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม ,การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม , การผ่าตัดด้วยวิธีส่องกล้อง , การทำกายภาพบำบัด หรือ การทำ PRP(Platelet Rich Plasma)
เมื่อคุณได้รับการรักษาโรคข้ออักเสบแล้วนั้นผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ แต่ผู้ป่วยควรที่จะหลีกเลี่ยงการเดินมาก ๆ อย่างน้อย 2-3 วัน เนื่องจากที่คุณกำลังดูแลข้อเข่าอยู่คุณควรหลีกเลี่ยงวิธีการต่าง ๆหรือการออกกำลังกายต่าง ๆที่ส่งผลต่อข้อเข่าโดยตรง เพื่อให้การรักษาเห็นพบที่สุด จะต้องทำการดูแลตัวเองและคอยติดตามอาการหลังจากที่ทำการรักษาด้วยวิธีการต่าง ๆ ดังนี้
หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ต้องพักฟื้นที่โรงพยาบาล แต่แพทย์จะไม่ให้เดินหรือทำอะไรที่ใช้เข่าเยอะเป็นเวลา 2- 3 วัน หลังจากนั้นก็สามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติ แต่ก็ยังต้องระวังการใช้เข่าอยู่เรื่อยๆ
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ได้รักษาข้อเข่าเสื่อมอย่างถาวร ผลการรักษาจะมีฤทธิ์ประมาณ 3 - 12 เดือน หลังจากนั้นก็ต้องพบแพทย์เพื่อพิจารณาผลการรักษาอีกครั้ง อาจจะให้ฉีดอีก หรืออาจจะให้ทำเปลี่ยนวิธีการรักษา อยู่ที่อาการของโรค และการพิจารณาของแพทย์
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า เป็นวิธีการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมอย่างหนึ่ง เมื่อฉีดแล้วมีผลทำให้ใช้ข้อเข่าได้มากขึ้น และทำให้ข้อเข่าสร้างน้ำเลี้ยงได้เองชั่วคราว เมื่อผลการรักษาหมดฤทธิ์อาการของโรคข้อเข่าเสื่อมจะกลับมาดังเดิม ดังนั้นแม้จะรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแล้ว ก็ยังต้องรักษาด้วยวิธีอื่นๆควบคู่กันไปด้วย
มีข้อสงสัยเกี่ยวกับการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ต้องการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อม หรือต้องการนัดเวลาเพื่อปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับโรคข้อเข่า สามารถติดกับทางโรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ได้ที่ Line@samitivejchinatown
เอกสารอ้างอิง
Masci, L. (2021, February 14). Hyaluronic acid injection for joints and tendons: Is it useful?. Sport
Doctor London. https://sportdoctorlondon.com/hyaluronic-acid-injection/
Vad, V. (2019, March 28). Hyaluronic Acid Injections for Knee Osteoarthritis. Arthritis-health.
https://www.arthritis-health.com/treatment/injections/hyaluronic-acid-injections-knee-
osteoarthritis
